Μύθος ή Αλήθεια?

«Τα μανιτάρια Πλευρώτους διαγράφονται από τις χορτοφαγικές επιλογές, καθώς σκοτώνουν και τρώνε σκουλήκια» Ελευθέριος Λαχουβάρης , Αθανάσιος Μαστρογιάννης Γεωπόνοι – Μυκητολόγοι Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών 

Tο άρθρο με τίτλο «Τα μανιτάρια Πλευρώτους διαγράφονται από τις χορτοφαγικές επιλογές, καθώς σκοτώνουν και τρώνε σκουλήκια» της κας Νίκη Μπάκουλη της 19 Ιανουαρίου 2023 (11:09) το οποίο αναφέρεται σε εργασία ερευνητών από την Ταιβάν αποτελεί μία ακόμη ιστορία του «Χαμένοι στη μετάφραση».Επειδή όμως πιστεύουμε ότι όλοι μας έχουμε δικαίωμα στο λάθος, θέλουμε να πιστεύουμε ότι η δημοσιογράφος που αντέγραψε το συγκεκριμένο άρθρο, άθελά της μάλλον, μέσα από την διαδικασία της μετάφρασης, έδωσε χροιά διαφορετική από τo αρχικό επιστημονικό δημοσίευμα (paper). (https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.ade4809). 

Πιθανόν, δεν φαντάστηκε τις σοβαρές επιπτώσεις του τίτλου που έδωσε για ένα σημαντικό προϊόν που παράγεται στην Ελλάδα και αποτελεί πηγή εσόδων για πολλούς παραγωγούς. 

Παράλληλα, τα μανιτάρια Πλευρώτους είναι σημαντικά στη διατροφή μας, πεντανόστιμα, 100% βιολογικά και αποτελούν υποχρεωτικό συστατικό στη διατροφή των χορτοφάγων γιατί είναι η μοναδική φυτική πηγή βιταμίνης D.    

Επιπλέον, η διατροφική αξία των μανιταριών Pleurotus είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή αφού περιέχουν πολλές βιονεργές ουσίες, όπως οι β-γλυκάνες, πρωτεΐνες υψηλής διατροφικής αξίας, αντιοξειδωτικά συστατικά και υψηλές ποσότητες εργοστερόλης (προβιταμίνης D). Αρκούν μόνο 0,3 γρ αποξηραμένων μανιταριών Pleurotus για να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού μας σε βιταμίνη D. 

Έτσι λοιπόν, υπηρετώντας τόσο την επιστήμη των μανιταριών όσο και την επιχειρηματικότητα στο συγκεκριμένο κλάδο εδώ και 33 χρόνια είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε τις απαραίτητες διευκρινήσεις και να διαλευκάνουμε τις εντυπώσεις που πιθανόν να έγειραν. 

Πιο συγκεκριμένα: Τα μανιτάρια Πλευρώτους δεν έχουν διαγραφεί από καμία χορτοφαγική επιλογή και δευτερεύοντος τα Πλευρώτους δεν τρώνε σκουλήκια. 

Οι νηματώδεις σκώληκες είναι οργανισμοί μικροσκοπικού μεγέθους που δεν είναι διακριτοί μέσω γυμνού οφθαλμού, έχουν καταγραφεί πάνω από 30.000 διαφορετικά είδη, ο πληθυσμός τους στη γη είναι 4.4 x 10²⁰, ενώ για κάθε άνθρωπο αντιστοιχούν περίπου 57 δις άτομα νηματωδών. Περιεγράφηκαν για πρώτη φορά από το Λιναίο το 1758 και διακρίνονται σε ωφέλιμους, αρπακτικούς, σαπροφάγους αλλά και σε βλαβερούς για τα φυτά και τον άνθρωπο. Οι βλαβεροί νηματώδεις προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στο φυτικό κεφάλαιο και για πάρα πολλά χρόνια επιστήμονες εργάζονται προκειμένου να βρεθούν βιολογικοί τρόποι καταπολέμησής τους προκειμένου να μειώσουν τη χρήση φυτοφαρμάκων. Ένας πολύ γνωστός νηματώδης με το επιστημονικό όνομα Wuchereria bancrofti  είναι η κύρια αιτία της λεμφικής φιλαρίασης της ασθένειας που προκαλεί την ελεφαντίαση στο άνθρωπο! 

Ο μύκητας Pleurotus μαζί με έναν άλλο μύκητα του γένους Arthrobotrys  μελετώνται από Αμερικάνους επιστήμονες από το 1984 μόνο «in vitro» (εργαστηριακά δηλαδή) για την πιθανή χρήση τους σε βιολογική καταπολέμηση των νηματωδών. Στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών η σχετική έρευνα για το θέμα αυτό ξεκίνησε πριν το 1990 από τον κ. Δημήτριο Δήμου στο εργαστήριο Γενικής και Γεωργικής Μικροβιολογίας. 

Οι έρευνες αυτές βασίζονται στη μεγαλειώδη ιδιότητα του μυκηλίου ειδών Pleurotus που απαντώνται στη φύση (αυτοφυή μανιτάρια) κατά την οποία μπορεί να ακινητοποιήσει και στη συνέχεια να αποδημήσει τους νηματώδεις σκώληκες. Αυτό βεβαίως συμβαίνει εφόσον ο μύκητας βρεθεί στο κατάλληλο περιβάλλον με την ταυτόχρονη παρουσία μεγάλου αριθμού νηματωδών όπως γίνεται σε πολλά εργαστήρια in vitro.  Στη δε μελέτη της ερευνητικής ομάδας από την Ταιβάν τα στελέχη Pleurotus που μελετήθηκαν προέκυψαν ύστερα από 12.000 μεταλλάξεις αυτοφυών στελεχών και μόνο 13 είχαν την ικανότητα της νηματοβόρου αυτής δράσης. Όπως καταλαβαίνουμε, ο κύριος λόγος που οι ερευνητές αποφάσισαν να επενδύσουν σε χρόνο και χρήμα για τόσες πολλές μεταλλάξεις είναι ότι τα υπάρχοντα στελέχη Pleurotus δεν έχουν αυτή την ιδιότητα, δηλαδή δεν μπορούν να ακινητοποιήσουν και στην συνέχεια να αποδομήσουν τους νηματώδεις. Παραθέτουμε το κείμενο από το paper Overall, we screened ~12,000 random mutagenized clones, and we isolated 13 mutants displaying almost complete loss of toxicity(lot) to C. elegans (fig. S1 and movie S1). Page2/14  Lee et al., Sci. Adv. 9, eade4809 (2023) 18 January 2023

Η ιδιότητα αυτή των ειδών Pleurotus έχει μελετηθεί από τη συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα (Academia Sinica-Ταιβάν) καθώς και από την ομάδα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών για ερευνητικούς και μόνο σκοπούς σε πειράματα που αποσκοπούν στον έλεγχο των πληθυσμών και στην καταπολέμηση νηματωδών που προκαλούν καταστροφές σε καλλιέργειες φυτών και δεν έχει καμία σχέση με την παραγωγή μανιταριών Pleurotus.   
Το σχόλιο περί «διαγραφής» των μανιταριών Pleurotus από “χορτοφαγικές επιλογές” λόγω αυτής της ιδιότητας είναι τελείως αβάσιμo και δεν έχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση. 

Να επισημάνουμε ότι στο υπόστρωμα καλλιέργειας των μανιταριών δεν υπάρχουν νηματώδεις, τα δε στελέχη Pleurotus που χρησιμοποιούνται για καλλιεργητικούς σκοπούς δεν είναι μεταλλαγμένα. Τα μανιτάρια Pleurotus καλλιεργούνται σε υπόστρωμα που αποτελείται από 100% παστεριωμένο άχυρο σιταριού που δεν περιέχει κανενός είδος ζωικού παράγοντα.

Τι να πούμε για ένα βιολογικό φρούτο ή λαχανικό που μπορεί να περιέχει από μερικές εκατοντάδες έως και χιλιάδες νηματώδεις ή ακάρεα και εντούτοις καταναλώνεται από όλους μας (vegan ή μη);

Ο μύκητας Pleurotus αποτελεί πραγματικά ένα καταπληκτικό δημιούργημα της φύσης γιατί εκτός από αυτή την ιδιότητα καταπολέμησης των επιζήμιων για τα φυτά νηματωδών σκωλήκων (και κατά συνέπεια της αποφυγής χρήσης φυτοφαρμάκων) διαθέτει ένα εντυπωσιακό μηχανισμό αποκατάστασης εδαφών επιβαρυμένων από ρυπαντές, καθαρισμού ακτών από πετρελαιοκηλίδες, διάσπασης τοξικών οργανικών ενώσεων κλπ. Το εργαστήριο Γενικής και Γεωργικής Μικροβιολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών παραδοσιακά εδώ και πολλές δεκαετίες μελετά όλες αυτές τις μεγαλειώδεις δράσεις των μανιταριών Pleurotus με τους δύο καταξιωμένους καθηγητές Γεώργιο Ζερβάκη και Ιορδάνη Χατζηπαυλίδη.